Melanholični snovi grofa Save Vladislavića
opera Svetislava Božića

GROF SAVA VLADISLAVIĆ
Grof Sava Vladislavić-Raguzinski je rođen 1668. na vlastelinskom imanju u Jaseniku, blizu Gacka u Hercegovini. Njegov otac, Luka Vladislavić, bio je knez. Bežeći pred Turcima Čengićima, Sava se s ocem seli u Dubrovnik (otud dodatak prezimenu Raguzinski – od italijanskog imena ovog grada, Raguza), a njegov rođeni brat Duka ostaje u Trebinju. Iz tog ogranka porodične loze nastaju Dučići, čiji je potomak književnik Jovan Dučić. Mladi Sava je izučavao pomorstvo; u dubrovačkim katoličkim jezuitskim školama je stekao visoko obrazovanje, koje je upotpunio znanjem iz ekonomije u Španiji i Francuskoj. Zatim odlazi u Carigrad, kao trgovac, a potom počinje da se bavi diplomatijom, i to na dvoru ruskog cara Petra Velikog i Katarine I. Poverene su mu mnoge diplomatske misije u Carigradu, Rimu i Pekingu. Sebe naziva ilirskim grofom i neguje kontakte sa Srbima, sa kneževinama Vlaškom i Moldovijom, pomaže srpske ustanke u današnjoj Crnoj Gori. Za zasluge u osnivanju i vođenju ruske obaveštajne službe, od Petra Velikog je dobio posede u današnjoj Ukrajini, dvorac u Moskvi i pravo slobodne trgovine najpre na deset godina, a potom i na neograničeno vreme. Druga njegova velika zasluga je uspostavljanje odnosa s Kinom (Kjahtinski dogovor), za šta je odlikovan ordenom Aleksandra Nevskog. Tokom svojih diplomatskih misija u inostranstvu, između ostalog nabavlja i umetnička dela za letni dvorac Petra Velikog u Petrogradu. Sarađivao je s grofom Petrom Tolstojem (rodonačelnik čuvene porodice iz koje potiču književnici Lav Tolstoj i Aleksej Tolstoj). Takođe, u Carigradu je otkupio mladog etiopskog roba Ibrahima Hanibala – pradedu Aleksandra Puškina. Na njegov nagovor, car Petar Veliki je početkom 18. veka poslao prvu gramatiku i bukvar za učenje abecede, u buduće središte srpske duhovnosti, Sremske Karlovce, što je omogućilo i otvaranje prve srpske škole u ovoj varoši. Poslednjih godina života, slomljen smrću svojih triju kćeri, Vladislavić odlazi u Sibir gde osniva grad Troicosavsk (danas Kjahta) i podiže crkvu Svetog Save srpskih Nemanjića. Umro je 1738. u Petrogradu.

Prema: www.savavladislavic.com
sh.wikipedia.org

GROF SAVA – ČOVEK SNA
... Za četvrtinu stoleća bio je umešan u sve događaje Ruskog Carstva: zaključivao je vojni savez sa vladajućim knezom Moldavije u Jašu, mir sa sultanom na Prutu, konkordat sa papom u Rimu, i pakt o prijateljstvu i prvom konačnom razgraničenju Rusije i Kine sa kineskim carem u Pekingu. Ali je Vladislavić, što je dosad ostalo nepoznato srpskom narodu, a što je za nas najvažnije, bio i prvi Srbin koji je, još na isteku našeg tamnog XVII stoleća, zadobio pravoslavnu Rusiju, i lično cara Petra Velikog, za oslobođenje Srpstva i Balkana... Sava Vladislavić je dosad bio uopšte nepoznat našoj nauci... Ali je još možda čudnije da ni u Rusiji nije bilo više nego kod nas pisano o ovom važnom ruskom diplomati, nego se samo u nekoliko reda pominjao po enciklopedijama, makar što se njegovo ime nalazilo i isticalo u stotinama raznih ruskih i stranih dokumenata.... Sava Vladislavić je bio tipični izrast cvog rodnog kraja: oličenje Srbina iz Hercegovine, duhovnog koliko i duševnog, gipkog  koliko i ponosnog, opreznog koliko i neustrašivog, što predstavlja karakter Hercegovca u poznatoj ravnoteži između njegovih pozitivnih i negativnih osobina, i sa njegovim, skoro jelinskim, osećanjem mere. Srbin Hercegovac, znači Mediteranac više nego Balkanac, čovek mašte koliko i realist, i čovek sna koliko i pozitivni stvaralac...

Jovan Dučić, Rim-Bukurešt, 1933–1940.
(prema: www.savavladislavic.com)

SVETISLAV BOŽIĆ
Redovni je profesor Fakulteta muzičke umetnosti Univerziteta u Beogradu i autor preko 200 kompozicija različitih žanrova od solističkih, kamernih, horskih, orkestarskih do vokalno-instrumentalnih. Često komponuje na stihove naših poznatih pesnika. Deset godina zaredom, na Letnjoj duhovnoj akademiji u Studenici su izvedena njegova horska dela: Liturgija sv. Jovana Zlatoustog, Opelo, Svenoćno bdenije, Serbia (stihovi M. Crnjanskog), Plava grobnica (stihovi M. Bojić), Vrata spasa (stihovi R. P. Nogo), Svetosimeonovska duhovna pletenica (stihovi Đ. Nikolić), Liturgija sv. Jovana Zlatoustog, Praznično večernje i Duhovna lira za muški hor (stihovi Vladike Nikolaja Velimirovića). Njegovim horskim delom Hilandarski palimpsest je obeležena 60-godišnjica Hora RTB-a i 8 vekova manastira Hilandar. Značajan je i niz kompozicija u ciklusu Jutrenja iz Hercegovačke Gračanice na stihove naših znamenitih pesnika, dobitnika Nagrade „Jovan Dučić“. Njegovu muziku izvode vrhunski domaći i inostrani orkestri, horovi i solisti, među kojima su Simfonijski orkestar „Glinka“ iz Sankt Peterburga, Oksfordska „Filomuzika“ iz Londona, Veliki simfonijski orkestar „Čajkovski“ iz Moskve, Državna filharmonija Zaporožja iz Ukrajine, Hor „Glinka“, Muški hor iz Sankt Peterburga, Moskovski kamerni hor, Madrigal iz Rumunije, Srbadija iz Bjeljine, Jedinstvo iz Banjaluke, „Stanko Dragojević“ iz Podgorice...
Božićeve kompozicije su izvođene u dvadesetak zemalja – Rusiji, Japanu, Engleskoj, Ukrajini, Grčkoj, Bugarskoj, Austriji, Škotskoj, Mađarskoj, Italiji, Švajcarskoj, Francuskoj, Španiji, Belgiji, Nemačkoj, Portugaliji, SAD-u, na Kipru – sa vrhunskim dirigentima kao što su Vladislav Aleksandrovič Černušenko, Marius Papadopulos, Vječeslav Vasiljevič Ređa, Milovan Pančić, Đorđe Pavlović...
Autor je brojnih publikacija iz oblasti umetničko-stručne literature, a njegove kompozicije su snimljene na 14 autorskih i 10 diskova sa muzikom više autora, kao i na DVD izdanjima autorskih koncerata u zemlji i inostranstvu. Muziku za klavir inspirisanu našim manastirima, 2012. je objavila čuvena pariska izdavačka kuća NAKSOS (NAXOS). Dobitnik je više značajnih nagrada i priznanja.

ĐOR­ĐE PA­VLO­VIĆ
Rođen u Loznici 1965. Studije dirigovanja kao i poslediplomske studije završio je na Fakultetu muzičke umetnosti u Beogradu u klasi prof. Jovana Šajnovića. U Operi Narodnog pozorišta radi od 1992, gde diriguje opere Slepi miš, Seviljski berberin, Trubadur, Travijata, Rigoleto, Atila, Nabuko, Don Karlos, Aida, Adrijana Lekuvrer, Boemi, Evgenije Onjegin, i balete Uspavana lepotica, Ukroćena goropad, Bajadera.  Sa Horom Opere, u periodu od 2000–2006, Pavlović premijerno izvodi tri obimna dela, Nebesna liturgija, Liturgija Sv. Jovana Zlatoustog i Praznično večernje, Svetislava Božića. Pored rada na operskom repertoaru, aktivan je i u koncertnoj delatnosti, u našoj sredini i u inostranstvu, gde je veoma zapažen i u promovisanju srpske muzike. Od nastupa u inostranstvu mogu se izdvojiti oni sa Orkestrom Ukrajinskog radija na Kiev Music Fest-u, kao i sa orkestrom Oxfordphilomusica, na koncertu u Regent Hall-u u Londonu. Stalni je gost dirigent Državnog simfonijskog orkestra iz Zaporožja, sa kojim je pored velikog broja koncerata snimio i jedan CD.  Od maja 2006. radi na mestu šefa dirigenta Filharmonije mladih „Borislav Pašćan“, sa kojom je ostvario veliki broj koncerata i osvojio priznanje „Zlatna plaketa Kolarčeve zadužbine“ povodom 130 godina postojanja ove institucije kulture (2008), kao i „Zlatni beočug“ Kulturno prosvetne zajednice, za trajni doprinos kulturi (2009). Pripada generaciji srpskih dirigenata koji svoje duhovno i umetničko stasavanje grade na neiscrpnom izvoru nacionalne muzike dograđujući svoj repertoar delima duhovno srodnih muzičkih kultura. 

ALEKSANDAR NIKOLIĆ
Aleksandar Nikolić je diplomirao pozorišnu i radio režiju na Fakultetu dramskih umetnosti u Beogradu, gde je trenutno na doktorskim studijama u oblasti audio-vizuelnih umetnosti u klasi Svetozara Rapajića. Studirao je i istoriju umetnosti (Filozofski fakultet), kao i industrijski dizajn (Beogradska politehnika). Stručno se usavršavao u Breši (Italija), Hanoveru (Nemačka) i Solunu (Grčka). Od sezone 2009/10. angažovan je u Operi Narodnog pozorišta u Beogradu na održavanju i obnavljanju tekućeg repertoara: Zaljubljen u tri narandže, Lučija od Lamermura, Figarova ženidba, Karmen, Adrijana Lekuvrer, Bal pod maskama…
Režije (izbor): Misteriozni stranac / Studije o divljoj guski (Teatro Filodrammarica – Teatar „Filodramatika“, Rijeka, Hrvatska), Šekspir: Soneti (Narodno pozorište u Beogradu), Nella note densa… In the Dark Night… U tamnoj noći (Narodno pozorište u Beogradu), Milutin Milanković (Opera i teatar Madlenianum, Beograd), Pjero mesečar / pesnik Lenc (Opera i teatar Madlenianum), Pohvala ljubavi – Tristan i Izolda (Teatar „Filodramatika“ / HKD Sušak, Rijeka i Dom omladine, Beograd), Istar – svetska premijera dela Ivana Brkljačića (Dunav fest, Beogradska tvrđava); Božićno putovanje (Narodno pozorište u Beogradu), Nachtklänge (Dunavfest, Beogradska tvrđava), Le Chat botte Šarla Peroa (Paviljon „Veljković“, Beograd); Ljiljan u dolu ili Jakob Apfelbek B. Brehta (TIBA festival, Beograd); Stories my grandmother told me (KC „Paviljion“, Hanover, Nemačka); Europe (UN)limited (KC „Paviljion“, Hanover, Nemačka); ciklus muzičkih predstava za decu Krstarenja sa Marinom na Brodu „Tri u jedan“ – Ukradena lutka, Daleko od doma, Čojstvo i junaštvo, Milosrđe (Narodno pozorište u Beogradu i Marina Milić Apostolović, 2013/14). 

ALEKSANDAR ILIĆ
Prvi solista Baleta Narodnog pozorišta u Beogradu, koreograf i vanredni profesor Alfa univerziteta. Tokom karijere je sarađivao s velikim brojem domaćih i inostranih umetnika i tumačio celokupan solistički repertoar klasičnih, neoklasičnih i savremenih predstava na sceni Narodnog pozorišta i Opere i teatra Madlenianum. Kao koreograf potpisuje sledeće balete i produkcije: Viva la vida! (2009), Lisabonska priča (2010), Čarobni pasulj (2009), Iza ogledala (2011), Praznik ljubavi (2011), Balada o mesecu lutalici (2012), Sobareva metla (2012), Plesni teatar „Gospođe“ (2014)... Na konzervatorijumu za muziku i ples Laban u Londonu, 2012. godine je predstavio svoj magistarski rad My phobia – Pteronophobia, inspirisan drugim činom Labudovog jezera i sopstvenim strahom od perja. Autor je knjiga stihova Praznik srca (1999–2010) i U prisustvu šapata (2013). Osnivač je Udruženja profesionalnih baletskih igrača, koreografa i baletskih pedagoga Srbije. Glavni i odgovorni urednik publikacije za umetničku igru „Stepart“. Osnivač je Instituta za umetničku igru u Beogradu. Dobitnik je grupnih i individualnih priznanja: Narodnog pozorišta, grada Beograda, dve Nagrade „Dimitrije Parlić“ i Nagrade za životno delo „Filip Višnjić“.