PRVI PROGRAM RADIO BEOGRAD

U sredu, 6.aprila, izvedena je na sceni Narodnog pozorišta u Beogradu premijera opere „Zaljubljen u tri narandže“ Sergeja Prokofjeva u režiji Jiržija Mencla i Božidara Đurovića, pod dirigentskom upravom Davida Porselajna. Osvrt Milene Pešić.

Pred beogradsku publiku izašla je, posle novosadske „Pikove dame“ Čajkovskog, u  razmaku od  nekoliko dana, još jedna opera iz pera ruskih stvaralaca, jedno od najboljih dela Sergeja Prokofjeva, opera „Zaljubljen u tri narandže“. Iako na krajnje suprotnim polovima stila i estetike, 19. i 20. veka, obe predstave su efikasno probile začarani obruč preovlađujućeg italijanskog repertoara naših scena.
 Prvi put postavljena još 1959. godine,  opera „Zaljubljen u tri narandže“ još je u memoriji zlatnog perioda Beogradske opere, vremena trijumfalnih gostovanja u inostranstvu, pod rukovodstvom dirigenata Oskara Danona i Borislava Pašćana, kao i čitavog niza prvaka tadašnjeg pevačkog  sastava. Ovo je još jedna premijera u novoj direktorskoj sezoni, kojom rukovodi Katarina Jovanović, u kojoj smo svedoci svežih ideja i daha vedrine  koji su prostrujali starim zdanjem naše opere. Prvenstveno se to odnosi na opšti polet i stvaralačku energiju koju su uneli mladi i najmlađi pevači, dokazujući da su stasali za najodgovornije zahteve koji se pred njih postavljaju, pokazujući uz odgovarajući stepen vokalnog majstorstva  i pouzdanu glumačku veštinu.  Premijera opere „Zaljubljen u tri narandže“ to je dokazala u najvećoj mogućoj meri. Nikada do sada ansambl beogradske opere nije bio tako raspevan i razigran kao u ovoj predstavi čiju režiju je, uz Božidara Đurovića, potpisao proslavljeni češki reditelj Jirži Mencl, autor kultnog filma „Strogo kontrolisani vozovi“, dok je muzičko rukovođenje povereno nama već poznatom, izvrsnom znalcu savremene muzike, Holanđaninu Davidu Porselajnu. U sprezi  kostimografske i  scenografske mašte,  rediteljske humorne domišljatosti i veštine pevanja i igranja  brojnih protagonista, čijom muzičkom stranom je kormilario temperamentni maestro Porselajn, protekao je ovaj bajkoviti, farsični, satirično urnebesni kalambur kao genijalna parodija ustaljenih operskih konvencija. Na ovo nas odmah upućuje prolog u kojem se vodi estetska rasprava između zastupnika tragičara, liričara, komičara, praznoglavaca i čudaka (ridikula) o žanru  koji publika želi da gleda. Prevagnuli su čudaci sa igrom u kojoj su parodirani poznati likovi iz bajki: kralj, princ-naslednik, princeze, dvorska luda, ministar i savetnici, s jedne strane, zatim magični svet čarobnjaka, veštica i vila, s druge, a svi u ogledalu likova komedije del arte, na čelu sa Pijeroom i Kolombinom, Pantaloneom i Trufaldinom. Svi oni, našli su se u libretu koji je, na francuskom jeziku, 1919. godine, priredio sam Prokofjev za izvođenje u Čikagu, koristeći Mejerholdovu rusku obradu komedije Karla Gocija. 
Pevana na francuskom originalu, muzički besprekorno izvedena predstava, u kojoj je orkestar pod palicom maestra Porselajna bio osnovni pokretač energije, dajući život praskavim melodijama i pregnantnim ritmovima, sa zamašnim učinkom deonice limenih duvačkih instrumenata, imala je tokom celog trajanja, podeljenog u deset slika, nezaustavljivi tok urnebesnih komičnih situacija i obrta. Burleskni prizori dvorskog života i intriga, zavera i borbe za presto, u prepletu su čarobnjačkih nadmetanja u rukovođenju sudbinama smrtnika, sa karikiranim prototipovima junaka, u večnoj borbi dobra i zla, ljubavi i mržnje, iskušenja i iskupljenja,
Teško je izdvojiti bolje od boljih u predstavi jer su svi akteri bili podjednako predani uspešnom kreiranju kako vokalnih zahteva tako i glumačke komike. Najpre treba istaći neodoljivog Trufaldina u tumačenju Danila Stošića, tenora iz najmlađe generacije. Potpuno vladajući glasom u nimalo lakoj vokalnoj deonici, doneo je upečatljiv lik dvorske lude, profesionalnog zabavljača kome je dodeljen nezahvalni zadatak da smehom izleči Prinčevu hipohondriju i melanholiju. Izvanredno okretan klizio je i leteo po sceni, spasavajući Princa iz nemogućih situacija, pobravši nepodeljene simpatije publike. Pevački i glumački podvig  ostvario je stalni gost beogradske opere, tenor Hon Li, tumačeći ulogu nesrećnog Princa. Uskladivši svoje odlično voklano umeće sa dramskom transformacijom, Hon Li je stvorio utisak da je lik kreiran  po njegovoj meri, dodatno pojačan uspelom maskom. Poznajući ranija ostvarenja ovog  pevača u kojima je baš dramska komponenta bila najslabija, ostali smo zadivljeni režijskim učinkom koji je ovog izvanrednog umetnika sasvim preobrazio. Sjajni su bili komičar ozbiljnog lica, bas Dragoljub Bajić kao Kralj Tref, odani i zabrinuti Pantalone Vladimira Andrića, ljigavi ministar Leandar Nebojše Babića i mag Čelio Vuka Matića. Odgovarajuće karakterizacije ostvarile su tri negativne junakinje u ženskom timu: Nataša Jović-Trivić kao Klaris, kraljeva nećaka i Leandrova saučesnica u zaveri protiv Princa, zatim zla čarobnica Fata Morgana Suzane Šuvaković-Savić, koja na Princa baca kletvu zaljubljivanja u tri narandže, i robinja Smeraldina Ive Proface. U naglašenoj crno-belo polarizaciji, na suprotnoj, dobroj strani su princeze Lineta Ljubice Vraneš, Nikoleta Marije Mitić i Nineta lirski izražajne Snežane Savičić-Sekulić.
Neprekidno smenjivanje scena teklo je spretno i brzo zahvaljujući lako pokretnoj maštovitoj scenografiji Geroslava Zarića, koja se zapravo sastojala iz rasklopivih delova džinovskog lica boga Janusa,  pa je radnja neosetno prelazila iz jednog u drugi ambijent,  iz prostorija palate u prinčevu sobu, pustinju ili kuhinju kuvarice Kreonte, lika koji je, radi većeg komičnog efekta  povern muškarcu. U tumačenju basa Mihaila Šljivića, poput magičnog uvećavanja i smanjivanja u „Alisi“, kuvarica je zastrašujuće uvećana,  naoružana svojom pretećom džinovskom kutlačom, izazivajući smeh i strah već svojom pojavom. Umanjenje je doživeo demon Farfarelo koga igra  sićušni dečak Ilija Pejoski a peva bas Vuk Zekić. Prerušavanju se pribeglo i u baletskoj sceni maskerade u kojoj parodiju na „pa d katr“ izvode neodoljivo smešne muške „labudice“.
Odlično pripremljen hor, podeljen na grupacije čudaka, tragičara, komičara, liričara, praznoglavaca, lekara, dvorjana i dvorjanki, imao je u ovom teatru apsurda jasno precizirane scenske i vokalne zadatke koje je obavio sa velikom umešnošću.